Ón bhfoilsiúchán deiridh i leith, tá dul chun tosaigh déanta ar ár dtionscadal Hollow Knight – An Ridire Chuasaigh (ach mar sin féin, dhírigh muid go mór ar na socruithe feasta nuair a thiocfaidh an chéad bhabhta eile d’aistrítheoirí isteach).

Níl orainn ach comhráití na gcarachtar a aistriú go Gaeilge anois. Cé gurbh fhéidir linn a thabhairt faoin obair ar an gcaoi chéanna is a rinne muid i gcás UI agus na Dialainne, níor thúisce a tháinig muid ar smaoineamh suimiúil eile: Tá an Nead Naofa (Hallownest)scoilte ina gcríocha éagsúla agus créatúir éagsúla faoi leith iontu. Bíonn comhaontais agus faltanais ag na créatúir seo eatarthu féin. Nárbh ardsmaoineamh é dá mbeadh canúintí difriúla Gaeilge ag na créatúir dhifriúla as na réigiúin dhifriúla!?

Thug muid faoi na carachtair a rangú ina ngrúpaí canúnacha difríula agus bunús ár gcuid feasa faoi stair an chluife leis. Ar a bharr sin, chuir muid tús le bileoig leideanna – “cheat sheet” leis na gnéithe is suntasaí sna canúintí a dhéanamh amach. Ní haon iontas é go gcuireann seo an obair go mór i ndeacracht orainn, ach ná ligeadh sin ár ndóchas a bhaint dínn. Is mó leas a bhainfidh imreoirí as dul na cluichíochta seo! Is smaoineamh nua é seo agus cé go bhfuil ár gcroí istigh sa smaoineamh seo, tá muid fós ag déanamh amach cén chaoi ar fearr dúinn a thabhairt faoin smaoineamh misniúil seo.

I dtaobh na n-amhaistriúchán, roghnaigh muid beart carachtar a ndíreoidh muid orthu le linn agaí oibre déine as a chéile leis an tionscadal seo a chríochnú. Go ceann seachtaine eile nó dó, tá muid chun díriú ar Salúbra, an Bhean Mhór Breachta (Charm Lover Salubra), an tSeanfheithid (Elderbug) agus Dídí, an Sagart Dorcha (Confessor Jiji), a roghnaíodh go randamach a bheag nó a mhór. Feictear duínn gurb í seo an chaoi is fearr lenár gcuid iarrachtaí a dhíriú agus a ghabháil chun tosaigh go fiúntach chun críoch An Ridire Cuasaigh – Hollow Knight.

Is iomaí rí-rá agus ruaille buaille tarlaithe ach is oth liom a rá go bhfuil teorann mo chuid focla sáraithe agam anois. Beidh ort a fhanacht go dtí an chéad eagrán eile sula gcoisfidh tú uaim aríst.

Scríofa ag Cormac

Is iomaí cineál “feithide” sa Ridire Cuasach – Hollow Knight agus bíonn cuma shaighdiúra, an ghnáth Diarmada agus fiú sceacha ar roinnt acu. Ach fós féin tá feithidí ann a bhfuil cuma ainmhithe orthu, feithidí nár mhian leo a eitilt nó fogha a thabhairt ar a namhaid ach a scíth a ligean eadarbhuas an fad is a dhoirteann siad nimh dháinséireach. I mBéarla, tugtar “drifting” ar an ngníomh fánach seo agus thóg sé seo an cheist i measc na mball foirne cén chaoi a ndéarfaí “drifting” i nGaeilge. Chuirfeadh cuartú sciobhtha in iúl go soiléir nach bhfuil aon bhriathar amháin sa nGaeilge ar an bhfocal “drift”. Mar sin, ar an gcaoi chéanna is a rinne muid i gcás Iris #1 – Fainic focal ar fhocal, d’fhiosraigh muid bunmhíniú an ghnímh “drift” agus fuair amach go raibh roinnt mhaith miondifríochtaí idir na leaganacha cóibhéasacha sa nGaeilge. Seo sampla amháin de chuid An Ridire Chuasaigh – Hollow Knight

“Does it realise what a nuisance it is? Drifting around, spilling its noxious juices everywhere it goes? If you see any, make sure to kill them.”

Fuair muid amach go mb’é ba chiall le “drift” sa gcás thuas go raibh “snámh san aer gan treoir” nó “gluaiseacht gan ceann scríbe cinnte” i gceist, ar nós dá mba dhuilleog á shéideadh ag an ngaoth í. Thug sé seo bonn i bhfad ní b’fhearr dúinn le haghaidh cuartú Teanglainne agus tháinig muid ar “titim faoin ngaoth” – focal ar fhocal “fallen under the wind” sa mBéarla mar rogha feiliúnach mar gheall ar:

1. Gurb annamh a thiteann duine (dá dteoir nó dá misneach, abair) agus sprioc chinnte acu, agus;
2. I measc na dteann sa nádúr, is cinnte go dtabharfadh an ghaoth chun siúil thú go fánach – gan treoir ná ceann scríbe

Sásta lena bhfuair muid, thug mud faoina n-aistriú:

“Tite faoin ngaoth, a leachtanna docharacha á ndoirteadh sa chuile áit a dtéann sé. Maraigh iad is bíodh beag trócaire agat orthu.”

Ach níor ach meandar amháin den úsáid “drifting” é seo – bhí muid ag iarradh a dhéanamh amach an mbeadh ciall uileghabhálach le “titim faoin ngaoth” nó an mbeadh níos mba mhó aistriúchán uainn. Chuir muid samplaí eile i gcomórtas a chéile, ar nós an chinn seo a leannas:

“They usually drift about peacefully, but sometimes they cluster together and spit out a sharp, crackling flash…”

Bhí ní ba mhó treorach i gceist sa nath seo – facthas dúinn nár fheil “titim faoin ngaoth” sa gcás seo. Ar an dea uair, thug Teanglann nath eile dúinn “lig le sruth” – focal ar fhocal “let with current” sa mBéarla. Is ionann é agus ciall “titim faoin ngaoth” ach tugtar níos mó treorach le fios. Frítheadh an t-aistriúchán seo a leannas dá bharr:

“De ghnáth, ligeann siad le sruth go síochánta, ach uaireanta teagann siad le chéile agus caitheann siad bladhm ghéar chnagarnach uathu…”

Lena chois sin, tá ciall mheafarach ag an mBéarla le “drifting” freisin agus ba dhúslán eile é sin, go háirid i gcás natha mar seo:

“I wonder, what will come flying out of me when I die? Will my hopes and fears drift away into the darkness?”

Féadfar smaoineamh ar “drifting hopes and fears” ar nós dá mbeadh dóchas agus faitíos a bhíodh ceangailte le hintinn bheo ag imeacht in éag (‘to wither away’ sa mBéarla) – rogha maith é, nach ea? Faigheann muid:

“Meas tú céard a eitleoidh amach asam nuair a bhásóidh mé? An imeoidh mo dhóchas agus m’fhaitíos in éag sa dorchadas?”

Is éasca dúinn a thuigeáil gurb ionann nath sa mBéarla agus raon mór de nathanna éagsúla, ach nach ionann i gcás na Gaeilge. Lena dhéanamh cinnte de go bhfuil an chiall leathan fhairsing againn, bíonn orainn dul i ngleic leis an obair ar mheon níos cruthaithí scaití.

Scríofa ag Cormac

Is nath coitianta é “fall” le “sárú” nó “bás” a chur in iúl sa mBéarla, go háirid le dul filíochta. Tá nathanna fileata go fairsing sa Ridire Cuasach – Hollow Knight, mar is léir sa méid thíos:

“Their bodies are brittle and will easily fall to your nail.”

Ar an gcaoi chéanna le roinnt mhaith aistriúchán, ní féidir an nath cóibhéasach sa nGaeilge a aistriú go díreach agus cuirfí i gcathú ort “titim” a úsáid ina áit. Dar liom féin nach miste “titim do do thairne” , ach is féidir feabhas a chur gan aon agó. Thug Teanglann nath maith dúinn – “bás de thairne agat” – focal ar fhocal “death by nail by you” sa mBéarla, agus fuair muid:

“Tá a gcoirp briosc agus básfaidh siad de thairne agat gan stró.”

Tús maith é agus ar a laghad leath na hoibre! Is amhlaidh atá an struchtúr abairte seo coitianta go leor (agus simplí) sa nGaeilge, agus seans gur chuala tú nathanna ar nós “rud a dhéanmh de láimh” – “to do a thing by hand”. Is struchtúr é seo a mbaineann raon fairsing ciallanna leis.

Scríofa ag Gary

Nuair a bhí mé óg, is cuimhin liom ar éigean na céad focla Gaeilge dár fhoghlaim mé ariamh. Chroch mo mhúinteoir póstaer ar bhalla ár seomra ranga agus pictiúir éagsúla air le daoine ag ithe, ina chodhladh agus ag siúl. D’fhótheidil sí na pictiúir leis na nathanna Gaeilge sin faoi chuile phictiúr. Tá sé barrúil nuair a mheabhraítear na meandair fhánacha seo den tráth oideachais, agus fós féin tá sé níos barrúla nuair a chuireann na focla is bunúsaí dubh-iontas ort, focla a d’fhoghlaimíteá nuair nárbh ionat ach gasúr!

Ba é ceann de na céad focla a d’fhoghlaim “agus” – an cónasc an-chabhrach sin a ligeann do ghasúr a scéal inseacht in aon anáil amháin. Bhaininn an tuiscint i gcónaí nárbh in “agus” ach nath atá go díreach cóibéasach le “and” sa mBéarla. Ach nuair a thosaigh mé ag athfoghlaim na Gaeilge mar dhuine fásta, thug mé faoi deara gur tháinig an focal “agus” aníos go minic in abairtí nach raibh mé ag súil leis. Seo eiseamlár de thús abairte a fuair mé ó Oideas Gael anuraidh:

“Agus an samhradh thart, tá áthas orainn cúpla dea-scéal a roinnt libh sa nuachtlitir seo.”

Abháirín aisteach shílfeá. “And the summer is over” a rith liom agus aigne an Bhéarla orm. Agus ag tús abairte? Thóg sé rud beag ama orm sular thuig mé gurb iomaí ciall le “agus” – “as” sa mBéarla mar shampla:

• Agus tú ag imeacht… – As you are leaving
• Agus lá te atá ann… – As it is a hot day
• Agus iad ag eitilt – As they are flying

Ar ndóigh, níor chóir machnamh a dhéanamh air seo focal ar fhocal i gcónaí, ach bíonn sé ina ábhar suime agam nuair a theagaim ar na gaolta idir feidhmeanna focla i dteangacha difriúla. Níl ionam ach Diarmad simplí, agus bhí m’intinn bhog chomh splanctha aige seo gur thug orm alt a scríobh faoin bhfionnachan anseo. Agus an píosa seo thart, fágaim slán agat!